BIOGRAFIA
Lech Majewski jest poetą, malarzem, pisarzem oraz reżyserem filmowym, teatralnym i operowym. Jego prace są pokazywane w galeriach i muzeach całego świata. Prowadzi też wykłady na temat ukrytego języka symboli na różnych uniwersytetach, uczelniach i akademiach sztuki.
Urodził się w Katowicach. Jeszcze w liceum założył (razem z późniejszym aktorem Teatru Starego, Andrzejem Hudziakiem) Teatr Jednego Momentu. Początkowo studiował malarstwo w Akademii Sztuk Pięknych, by w 1973 roku rozpocząć naukę na Wydziale Reżyserii w łódzkiej Szkole Filmowej. Zrealizowana podczas studiów etiuda dokumentalna GRAND HOTEL (1975) zdobyła Grand Prix na Międzynarodowym Festiwalu Szkół Filmowych, zaś jego dyplomem stała się godzinna fabuła ZWIASTOWANIE w dwuczęściowym filmie fabularnym „Zapowiedź ciszy”(1978). W czasie studiów Cyrk Poetycki Lecha Majewskiego wziął udział w Festiwalu Teatralnym we Wrocławiu, prezentując spektakl „Piękni chłopcy z Katowic”. Kończąc studia opublikował kilka tomików poetyckich, był też kierownikiem literackim klubu Hybrydy w Warszawie organizując spotkania poświęcone legendarnym poetom: Baczyńskiemu, Bursie i Wojaczkowi.
RYCERZ (1980) to samodzielny debiut reżysera. Film ten został wysoko oceniony przez krytyków w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych. Janet Maslin w New York Times określiła go jako „surową przypowieść zachowującą oszczędny, przykuwający uwagę styl wizualny ”, a Kevin Thomas w Los Angeles Times jako „film piękny i mistyczny”. Dzięki pochlebnym recenzjom, jesienią 1981 roku reżyser zaproszony zostaje do Anglii gdzie w National Theatre organizuje przegląd polskiego kina p.t. „Uczniowie Wojciecha Hasa”.
W 1982 roku Lech Majewski wystawia w Londynie ODYSEJĘ Homera. Producentem jest Shivaun O’Casey, a jednym z inwestorów Samuel Beckett. Spektakl odgrywany na barce płynącej Tamizą przynosi uznanie krytyki i publiczności – londyński Times nazwał go „potężnym teatrem” – i otwiera drzwi na świat. Rok później, twórca przenosi się do Stanów Zjednoczonych i na podstawie debiutanckiej powieści KASZTANAJA pisze scenariusz do swojego pierwszego amerykańskiego filmu LOT ŚWIERKOWEJ GĘSI (1985). Wyprodukowany przez Michaela Hausmana, producenta „Amadeusza” Formana i „Gangów Nowego Jorku” Scorsese, film ten ma w obsadzie m. in. Karen Black, Betsy Blair oraz George’a Romero i ma premierę na festiwalu w Cannes. Twórca „Rycerza” zostaje też członkiem Amerykańskiej Gildii Reżyserów Filmowych (DGA) oraz Amerykańskiej Gildii Scenarzystów Filmowych (WGA).
W 1986 reżyser udaje się do Rio de Janeiro, gdzie wspólnie z Ronaldem Biggsem, uczestnikiem słynnego napadu stulecia w Anglii, pisze scenariusz i realizuje film WIĘZIEŃ RIO oparty na historii porwania Biggsa przez Scotland Yard. Ukończony w 1988 roku w Pinewood Studios pod Londynem i dystrybuowany przez Columbia Pictures-TriStar, film odnosi sukces komercyjny. Występują w nim Steven Berkoff, Florinda Bolkan, Peter Firth i Paul Freeman, a Hans Zimmer debiutuje jako kompozytor.
W latach 1987–1992, mieszkając w Nowym Jorku, Lech Majewski pisze powieść SZCZURY MANHATTANU oraz tom esejów OFICJALNE CENTRUM ŚWIATA. Prowadzi też wykłady na Uniwersytecie Yale, a w 1992 przenosi się do Hollywood i rozpoczyna współpracę ze studiem Davida Lyncha „Propoganda Films”. Tam powstaje EWANGELIA WEDŁUG HARRY’EGO, moralitet dziejący się na pustyni, który Piers Handling z Toronto Film Festival nazwał „wizjonerskim poematem filmowym”. W roli głównej debiutuje Viggo Mortensen, późniejszy Aragorn z „Władcy Pierścieni”.
Inscenizacja UBU REX Krzysztofa Pendereckiego w 1993 roku wprowadza Lecha Majewskiego do świata opery i przynosi mu Złotą Maskę za najlepszą reżyserię oraz Złotego Orfeusza na Festiwalu Warszawska Jesień w 1994 roku. We wrześniu 1995 roku Opera Narodowa inauguruje nowy sezon jego inscenizacją CARMEN Bizeta, transmitowaną na żywo przez CANAL +. Prestiżowy magazyn Opera International lokuje tę inscenizację wśród najlepszych przedstawień operowych 1995 roku na świecie.
W tym samym roku Majewski produkuje film BASQUIAT – opartą na własnym opowiadaniu historię nowojorskiego artysty graffiti, nazywanego „czarnoskórym Van Goghiem”. W nagrodzonym na festiwalu w Wenecji filmie występuje plejada gwiazd: Jeffrey Wright, Benicio del Torro, Willem Dafoe, Gary Oldman, Tatum O’Neal, Courtney Love, Dennis Hopper i David Bowie jako Andy Warhol. W tym samym roku inscenizuje THE BLACK RIDER w Heilbronn w Niemczech. Jego wersja tej postmodernistycznej opery Boba Wilsona, Toma Waitsa i Williama Burroughsa przynosi mu „Killianpreis” za najlepszą reżyserię w niemieckim teatrze w sezonie 1994/95 i jest chwalona przez niemieckich krytyków jako „prawdziwe mistrzostwo” (Stuttgarter Zeitung), „wspaniały, hipnotyczny spektakl” (Stimme) oraz „zapierająca dech w piersiach podróż w nieznane” (Rundblick). Kończy też pisaną od roku 1980 powieść PIELGRZYMKA DO GROBU BRIGITTE BARDOT CUDOWNEJ.
W 1996 roku Lech Majewski debiutuje jako autor libretta i kompozytor (wspólnie z Józefem Skrzekiem) pisząc autobiograficzną operę POKÓJ SAREN. Prapremiera w Operze Śląskiej została nagrodzona Złotą Maską; Polygram Records wydał podwójną płytę CD z muzyką w wykonaniu Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia; a Międzynarodowy Instytut Teatralny (ITI) wybrał ją z ponad sześciuset innych do „złotej dwunastki” najlepszych nowych oper na świecie. W tym samym roku, na podstawie opery, Majewski zrealizował wideofresk pod tym samym tytułem, określany jako „klarownie piękna przypowieść o cyklu życia” (Time Out London); „zniewalająca intensywność obrazowania” (The Washington Post); oraz „urzekające piękno, które ma niezapomnianą, zapadającą w pamięć atmosferę” (Variety).
W 1997 roku Majewski wystawił i nakręcił w Niemczech własną wersję SNU NOCY LETNIEJ Szekspira, a rok później wyprodukował serię płyt MISTYCY I WIRTUOZI z udziałem polskich mistrzów muzyki współczesnej, w tym zaprzyjaźnionego Henryka Mikołaja Góreckiego. Ukazał się też komiks katastroficzny AUTOBUS NA GOLGOTĘ. W swoich rodzinnych Katowicach zrealizował eksperymentalny „spektakl na 30 kilometrów” TRAMWAJ, a w Galerii Sztuki Współczesnej zbudował instalację funeralną WYPADEK. Wideoart tej wystawy zdobył Grand Prix na 32. Międzynarodowym Festiwalu Sztuki w Houston.
W 1999 roku zrealizował film fabularny WOJACZEK. Pokazywany na wielu festiwalach, m.in. w Rotterdamie, Berlinie, Jerozolimie, Rio de Janeiro, Londynie, Nowym Jorku, Montrealu i Los Angeles, film otrzymał ponad dwadzieścia nagród, w tym nagrodę europejską w Strasburgu, a także w Barcelonie, gdzie Międzynarodowa Federacja Kin Studyjnych przyznała mu tytuł najlepszego niezależnego filmu roku 2000 i nagrodę Don Kichota. Krzysztof Siwczyk – aktor niezawodowy, który zagrał główną rolę – został nominowany przez Europejską Akademię Filmową do tytułu najlepszego europejskiego aktora. New York Times nazwał film „rewelacją”, a Doris Meirhenrich z Berlinale „wirtuozowskim osiągnięciem!”
W 2000 roku twórca „Wojaczka” został członkiem Europejskiej Akademii Filmowej i przystąpił do zdjęć do filmu ANGELUS, eposu o śląskich górnikach mieszkających w okultystycznej gminie. Głównym bohaterem jest Teofil Ociepka – obok Nikifora najbardziej znany polski malarz-prymitywista. „W Angelusie unosi się aura piękna, która tworzy oszałamiające poczucie wyobraźni pokonującej wszelkie przeszkody – napisał o filmie Robert Koehler w Variety. – Ten film ma halucynacyjny wpływ na widza”. Nazywany „śląskim Sto lat samotności” film zdobył szereg nagród, m.in. na festiwalu Camerimage oraz nagrodę im. Federico Felliniego – co ma istotne znaczenie, zważywszy, że Lech Majewski jest również autorem książki poświęconej Felliniemu, ASA NISI MASA – MAGIA W 8½.
W roku 2001, we współpracy z Biennale w Wenecji, wideofresk POKÓJ SAREN stał się instalacją w weneckim Palagraziussi, a rok później w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku oraz w Galerie Nationale du Jeu de Paume w Paryżu. Ukazały się też kolejne realizacje artysty: Litewska Opera Narodowa wystawiła jego nową wersję CARMEN, a widzowie teatru w Niemczech mogli zobaczyć inscenizację OPERY ZA TRZY GROSZE oraz przeniesiony do miejskiego tramwaju w Düsseldorfie eksperymentalny spektakl TRAMWAJ.
W 2002 roku pisarz opublikował czwartą powieść METAFIZYKA i na jej kanwie oparł film OGRÓD ROZKOSZY ZIEMSKICH nakręcony w Londynie i Wenecji. Opowiada on o tragicznej miłości kochanków uwikłanych w sceny z tryptyku Hieronimusa Boscha. Ukończony dwa lata później zdobył Grand Prix na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Rzymie. „W tym filmie jest magia – napisał Emmet Sweeney w Village Voice, – każda chwila staje się bolesnym cudem”. „Ogród rozkoszy zawstydza większość historii miłosnych swoją szczerością – można przeczytać w recenzji Washington Post. – W filozoficznych ramach Majewskiemu udaje się opowiedzieć zadziwiająco ludzką historię: oszałamiającą niezwykłość bycia człowiekiem – kruchym, materialnym, zależnym, pełnym idei i aspiracji. To jeden z najpotężniejszych filmów ostatnich lat”. Mick LaSalle w San Francisco Chronicle stwierdził: „Chyba nigdy nie zapomnę tego filmu. Ma w sobie dziwne, przepełnione tęsknotą piękno ”, a Tim Lucas z Sight & Sound nazwał go „jednym z moich ulubionych filmów w historii kina”.
W 2005 roku odbyły się dwie duże retrospektywy prac Lecha Majewskiego: w Buenos Aires oraz w Londynie, gdzie British Film Academy, Riverside Studios i Curzon Cinemas pokazywały jego filmy, a Whitechapel Art Gallery jego wideoarty. Rok wcześniej ukazały się dwie pozycje autora: zbiór dwunastu wideoartów, „wierszy wizualnych” DiViNITIES oraz piąta powieść HIPNOTYZER, „pełna grozy i tajemnicy, utrzymana w duchu literatury masońskiej i osiemnastowiecznych traktatów symbolicznych”. Jej akcja również rozgrywa się w Wenecji – mieście zamieszkania autora.
W 2006 roku najbardziej prestiżowe muzeum sztuki współczesnej, The Museum of Modern Art w Nowym Jorku, uhonorowało artystę pełną retrospektywą jego prac pt. „Lech Majewski: Conjuring the Moving Image”. Jej otwarcie uświetniła światowa premiera KRWI POETY, unikalnej sekwencji 33 wideoartów prezentowanych symultanicznie, które, w opinii kuratora MoMA, Laurenca Kardisha, „poruszają zaniedbane przez inne media, niezagospodarowane obszary psyche współczesnego człowieka”. Instalacja ta, wystawiana później przez wiele galerii i muzeów w świecie, dotarła na Berlinale w lutym 2007 roku; a w czerwcu stała się częścią 52. Biennale w Wenecji.
Z wybranych części cyklu z MoMA powstał film fabularny SZKLANE USTA, którego premiera odbyła się w Pacific Cinematheque w Vancouver. W listopadzie 2007 roku film ten miał premierę w USA, a krytyk New York Timesa, Jeannette Catsoulis, napisała: „Lech Majewski tworzy estetykę dysfunkcji, która jest równie piękna, co niepokojąca. Ekspresja jego filmu staje się tak hipnotyzująca, że trudno nie tworzyć pod jej wpływem własnych asocjacji”, zaś krytyk New York Post, V. A. Musetto, nazwał film: „jednym z najbardziej niezwykłych i pięknych filmów roku”.
W 2007 roku Retrospektywa Lecha Majewskiego, zainicjowana w MoMA, dotarła do Art Institute of Chicago; Portland Art Museum; Wexner Center for the Arts w Cleveland; UCLA w Los Angeles; Honolulu Academy of Arts; Berkeley Art Museum oraz National Gallery w Waszyngtonie. Recenzując ją, Philip Kennicott napisał w Washington Post: „Majewski jest genialnym artystą wizualnym, jego zapadająca w pamięć estetyka jest przetwarzana przez żywy umysł i specyficzną wyobraźnię i uchwycona z rygorem i perfekcjonizmem. W jego realizacjach wielkie kategorie naszej egzystencji – publiczna i prywatna, osobista i polityczna, świat przyrody i ten stworzony przez człowieka – nieustannie przenikają się nawzajem.”
W 2008 roku artysta inscenizował operę Karola Szymanowskiego KRÓL ROGER na Bard Music Festival w Nowym Jorku oraz napisał swoją szóstą powieść MANHATTAN BABILON. Retrospektywa jego prac trafiła do Nowej Zelandii, gdzie na Uniwersytecie Canterbury wykładał „Ukryty język symboli w sztuce”. Prezentacje jego sztuki można było też oglądać w Image Forum Tokio; Yokohama Museum of Art; Narodowej Galerii Zachęta w Warszawie; The SPOT Taipei House na Tajwanie oraz w San Francisco Museum of Modern Art.
W 2011 roku Lech Majewski ukończył trzy lata pracy nad filmem MŁYN I KRZYŻ na podstawie obrazu Petera Bruegla „Droga na Kalwarię” i monografii Michaela Francisa Gibsona. Ten wyjątkowy gobelin cyfrowy, składający się z wielu warstw perspektywy, zjawisk atmosferycznych i ludzi, wymagał cierpliwości i wyobraźni, a także zastosowania nowej technologii CG i efektów 3D. Rutger Hauer wcielił się w rolę Bruegela, a towarzyszyli mu Charlotte Rampling i Michael York. Po premierze w Sundance, Daniel M. Gold w New York Times, Ross Ufberg w Galo Magazine oraz Alain Spira w Paris-Match nazwali film „arcydziełem kina”, a Roger Ebert w Chicago Sun-Times orzekł: „oto wielki film, przed którym milkną słowa.” Od tego czasu film został sprzedany do ponad 80 krajów i wziął udział w kilkudziesięciu festiwalach zdobywając wiele nagród. Równocześnie z jego realizacją artysta stworzył serię wideoartów BRUEGEL SUITE, które w 2011 roku zostały zainstalowane w Luwrze oraz na 54. Biennale w Wenecji, w kościele parafialnym Tycjana, Chiesa San Lio.
W latach 2008-16 prace artysty pokazywane były m.in. w: Museo d’Arte Contemporanea w Rzymie; Palacio de Cibeles w Madrycie; Muzeum Narodowym w Krakowie; Wapping Project i National Gallery w Londynie; Łotewskim Muzeum Narodowym w Rydze; Muzeum Śląskim w Katowicach; Fundacion Ludwig Havana i Tel Aviv Museum of Art. Wykładał też na uniwersytetach w Pizie i Bolonii; Accademia di Belle Arti di Roma; Amherst College i University of Massachusetts, a University of Cambridge zorganizował retrospektywę jego filmów.
Jego niezwykła ONIRICA / PSIE POLE (2014), to filmowa eksploracja straty i duchowego odkupienia. Wizjonerska historia miłosna oparta na współczesnym odczytaniu „Boskiej komedii” Dantego, osadzona w Polsce w złowieszczym roku 2010 naznaczonym powodziami, pożarami i katastrofą samolotu prezydenckiego w tajemniczych okolicznościach. „Wizja artysty jest tu porażająca, a temat śmierci dogłębnie prześwietlony w unikalny sposób” – napisała Deborah Young w Hollywood Reporter, a włoski Corriere della Sera stwierdził „Onirica to arcydzieło – najlepszy film w historii kina inspirowany Dantem!”.
W latach 2015-20 Wydawnictwo „Rebis” wraz z Narodowym Centrum Kultury wydały 15-tomową edycję utworów literackich Lecha Majewskiego: powieści, eseje, wiersze i scenariusze, które powstawały od wczesnej młodości aż do roku 2020, kiedy to ukazały się po raz pierwszy dwa tomy esejów: PEJZAŻ INTYMNY, osobiste odniesienie do miejsca artysty we współczesności, oraz UKRYTY JĘZYK SYMBOLI – zapiski przemyśleń będących kanwą wykładów na prestiżowych uczelniach świata. Ponadto w 2017 roku autor wystawił swoją sztukę teatralną MARIACKA 5 oraz został przyjęty przez aklamację do Polskiej Akademii Umiejętności.
W 2019 roku zakończyły się wieloletnie prace nad DOLINĄ BOGÓW – filmem nakręconym w Utah, Los Angeles, Rzymie oraz w pałacach i zamkach na Śląsku. Napisany, wyreżyserowany i wyprodukowany przez Lecha Majewskiego, splata ze sobą trzy wątki: archaiczną legendę Indian Navajo o bogach zamkniętych w skałach; historię najbogatszego człowieka na ziemi, który mieszka z dala od świata i cierpi z powodu osobistej tragedii; oraz narratora, który pracuje jako copywriter w firmie multimiliardera. W polsko-hollywoodzkiej produkcji występują: Josh Hartnett, John Malkovich, Berenice Marlohe, John Rhys-Davies i Keir Dullea. „Dolina Bogów, to epicki dramat z wielkim rozmachem wizualnym. Zapamiętam go na długo po tym, jak większość bardziej konwencjonalnych filmów zniknie z mojej pamięci – pisze Peter Sobczyński u Rogera Eberta. – Cudownie nieskrępowana wizja kina!”. W tym samym roku Lech Majewski zostaje członkiem Amerykańskiej Akademii Filmowej (AMPAS), a festiwal Camerimage przyznaje mu nagrodę za całokształt twórczości.
Copyright © Lech Majewski